Krotoszyn 2024 - krotoszyn.pl

Przedstawiamy Państwu stanowiska przyjęte 6 marca 2020 r. na Zgromadzeniu Ogólnym Związku Miast Polskich. Stanowiska te zostały przyjęte jednomyślnie. W Zgromadzeniu wzięli także udział przedstawiciele gminy Krotoszyn: przewodnicząca Rady Miejskiej Anna Sikora i burmistrz Krotoszyna Franciszek Marszałek.

Stanowisko
Zgromadzenia Ogólnego Związku Miast Polskich
w sprawie koniecznej naprawy finansów samorządowych

Przedstawiciele ponad 300 miast, obradujący we Wrocławiu, apelują do Rządu i Parlamentu o podjęcie skutecznych działań mających na celu zapewnienie dalszego, oczekiwanego przez mieszkańców rozwoju polskich miast, wsi i regionów.

Będzie to możliwe tylko poprzez zapewnienie adekwatnego do zakresu przekazanych zadań, stabilnego zasilania finansowego samorządów.

I. Ze smutkiem stwierdzamy, że stan finansów lokalnych i regionalnych w Polsce ulega w ostatnich latach istotnemu pogorszeniu i destabilizacji. Jest to spowodowane następującymi faktami:

1. Szybszym niż wzrost dochodów własnych wzrostem kosztów realizacji zadań, wynikającym z decyzji władz centralnych i ze zmian sytuacji gospodarczej (energia, koszty pracy, ceny materiałów i usług),
2. Pogłębiającą się luką w finansowaniu oświaty (brak środków zapewniających sfinansowanie wprowadzanych przez rząd podwyżek płac, koszty nieefektywnej sieci szkół),
3. Przekazywaniem nowych zadań bez wystarczających środków finansowych,
4. Podnoszeniem standardów realizacji zadań bez zwiększenia zasilania finansowego,
5. Przerzucaniem na samorządy obciążeń wynikających z zaniechania koniecznych reform w systemie ochrony zdrowia (wyrok TK z 20 listopada 2019 r.),
6. Stałym niedofinansowaniem zadań zleconych z zakresu administracji rządowej,
7. Zaniechaniem systemowej reformy gospodarki odpadami, zastępowanej doraźnymi zmianami złych przepisów ustawowych,
8. Zaniechaniem skutecznej naprawy systemu zagospodarowania przestrzennego, skutkującym ogromnymi kosztami chaosu przestrzennego.
9. Brakiem rekompensat ubytków w dochodach własnych, spowodowanych zmianami ustawowymi (PIT, podatek od nieruchomości).

II. Dla utrzymania ciągłości rozwoju naszych małych ojczyzn, który jest owocem najbardziej udanej polskiej reformy ustrojowej, należy zapewnić ich adekwatność i stabilność poprzez:

1. Zagwarantowanie w ustawach kształtujących ustrój gmin, powiatów i województw rzeczywistej samodzielności ich organów w realizacji zadań własnych,
2. Wprowadzenie w ustawie o dochodach JST zasady rekompensowania ubytków w dochodach własnych, powodowanych przez zmiany ustawowe,
3. Zrekompensowanie ubytkóww udziałach JST we wpływach z podatku PIT, spowodowanych zmianami ustawowymi z 2019 roku,
4. Zagwarantowanie w zapisach ustawowych wymogu uwzględniania w przekazywanej dotacji celowej wszystkich składników kosztów realizacji zadań zleconych,
5. Wprowadzenie standardów finansowania zadań własnych, opartego na subwencjach i dotacjach,
6. Zapewnienie wszystkim JST możliwości finansowania rozwoju lokalnego (subwencje: rozwojowa i ekologiczna),
7. Uwzględnienie w systemie wyrównawczym potrzeb wydatkowych różnych kategorii JST.

III. Zmiany systemowe w finansach samorządowych, uwzględniające powyższe zasady, muszą być wprowadzone bez zbędnej zwłoki. Oczekujemy przedstawienia ich założeń w bieżącym roku.

Apel Zgromadzenia Ogólnego Związku Miast Polskich
o zażegnanie kryzysu polskiej oświaty

Związek Miast Polskich wskazuje na pilną potrzebę podjęcia przez rząd i parlament zdecydowanych działań zmierzających do powstrzymania kryzysu systemu edukacji w Polsce.

Tylko dzięki wysiłkowi nauczycieli pasjonatów, rosnącemu dynamicznie wsparciu finansowemu samorządów terytorialnych, które zadania oświatowe traktują jako priorytetowe oraz przejawiającym się w różnych formach zaangażowaniu rodziców udawało się dotąd zapewniać dzieciom i młodzieży odpowiednią jakość nauczania i wychowania.

Niestety zobowiązane do tego władze państwowe nie potrafiły zorganizować sprawnie działającego systemu edukacji, który umożliwiłby zaangażowanym środowiskom zapewnienie młodym Polakom wiedzy, umiejętności i kompetencji na poziomie wymagań XXI wieku. Równocześnie coraz bardziej widoczne są objawy pogłębiającego się kryzysu systemu edukacji, którego nie da się powstrzymać preferowaną przez rząd metodą „rolowania problemów” zamiast odważnego i odpowiedzialnego ich rozwiązywania.

Nie da się bowiem nie zauważyć, takich faktów jak:

- rażąco niskie płace nauczycielskie, które zniechęcają do podejmowania pracy w tym zawodzie. Młodzież nie jest zainteresowana podjęciem studiów pedagogicznych, w sytuacji, kiedy ich absolwenci otrzymują wynagrodzenie na poziomie płacy minimalnej. W szkołach coraz bardziej doskwiera brak nauczycieli przedmiotów zawodowych, matematycznych, przyrodniczych i języków obcych. Brak kadry powoduje konieczność zatrudniania osób bez przygotowania pedagogicznego lub bez pełnych kwalifikacji (za zgodą kuratora oświaty), a także nauczycieli, którzy od lat przebywają na emeryturze.

- kilka roczników dzieci i młodzieży dotykają skutki likwidacji gimnazjów (kumulacja absolwentów gimnazjów i szkól podstawowych w liceach i szkołach branżowych; zwiększenie średniej liczby uczniów w oddziałach oraz wydłużenie czasu pracy szkół spowodowane przede wszystkim ograniczeniami zasobów pracowni przedmiotowych, pracowni zawodowych oraz bazy sportowej; w części placówek nauka do dziś odbywa się na zmiany, często w doraźnie przystosowanych pomieszczeniach; z uwagi na tę zmianowość rezygnuje się z prowadzenia zajęć dodatkowych, takich jak kółka zainteresowań lub zajęcia wyrównawcze);

- bezpośrednim i bardzo konkretnym skutkiem likwidacji etapu gimnazjalnego stało się skrócenie powszechnej edukacji młodych Polaków z dziewięciu do ośmiu lat, co jest posunięciem niezgodnym z panującą na świecie tendencją do wydłużania tego czasu. Odebrano również nastolatkom poczucie awansu związanego z przejściem do szkoły wyższego poziomu, co stanowiło nie tylko na obszarach wiejskich ważny impuls prorozwojowy, w przeciwieństwie do funkcjonowania siódmy i ósmy rok wciąż w tym samym otoczeniu;

- anachroniczna jest forma nowych podstaw programowych, z drobiazgowym podziałem na części odpowiadające dyscyplinom naukowym, pozbawione korelacji; uderza nadmiar treści kształcenia, nieadekwatny do czasu przeznaczonego na ich realizację oraz możliwości uczniów; nauczyciele wskazują także na nadmierną objętość tych podstaw, wykluczająca w praktyce możliwość uzupełniania programu nauczania przez nauczyciela i dostosowywanie go do potrzeb konkretnej grupy uczniów;

- wydatki publiczne na edukację, odnoszone do PKB, są w Polsce niższe niż średnia Unii Europejskiej i krajów OECD (wostatnich kliku latach o 0,2-0,7 proc. PKB); systematycznie pogarsza się relacja kwoty subwencji oświatowej przekazywanej samorządom terytorialnym do wydatków budżetu państwa (spadek z 12,7 proc. w 2014 roku do 11,04 proc.w roku 2018) oraz do poziomu PKB (spadek z 2,72 w 2004 roku do 2,04 proc. w 2018 roku).

- z roku na rok istotnie rosną koszty związane z zapewnieniem edukacji, jednak ich skala nie jest uwzględniana przy kalkulowaniu wysokości subwencji; w efekcie wzrost tych kosztów samorządy muszą finansować z własnego budżetu i rośnie dysproporcja pomiędzy wysokością subwencji oświatowej, a wydatkami samorządów na oświatę. W 2018 roku w miastach wydatki na oświatę były średnio wyższe aż o 76 proc. od subwencji oświatowej, a w miastach na prawach powiatu o 64 proc. Jak wynika ze wstępnych analiz w roku 2019 skala zaangażowania miast w realizację usług oświatowych była jeszcze większa.

- część oświatowa subwencji ogólnej, kierowana do jednostek samorządu terytorialnego w coraz mniejszym stopniu pokrywa wydatki gmin, powiatów i województw na oświatę i wychowanie; nie sprawdza się mechanizm polegający na tym, że łączna kwota subwencji jest kalkulowana w oparciu o populację uczniów i wynikającą z tego liczbę oddziałów oraz nauczycieli w szkołach i placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego; malejąca liczebność oddziałów oraz odniesienie subwencji tylko do kwoty na ucznia (z pominięciem liczby oddziałów) jest najsłabszym punktem obecnego podziału subwencji oświatowej - coraz mniej liczne oddziały nie oznaczają, że nauczycielom można wypłacać mniejsze wynagrodzenie;

- wzrost subwencji oświatowej nie pokrywa skutków podnoszenia wynagrodzeń nauczycieli; kolejne niedoszacowania subwencji w latach 2018, 2019 i 2020 szacuje się na kwotę 4,6 mld zł;

- mimo zapewnień resortu edukacji, że zmiana ustroju szkolnego, wprowadzana od roku 2016 nie obciąży samorządów, zostały one zmuszone do wielu inwestycji o łącznej wartości przewyższających 5 mld zł (budowa lub modernizacja pracowni, podział pomieszczeń dla pozyskania dodatkowych sal dydaktycznych, dostosowanie łazienek i zakup wyposażenia itd.);

- umacniany jest centralny system sterowania system edukacji według modelu „od góry do dołu”, czemu towarzyszy przesunięcie akcentów w rozumieniu pojęcia nadzór pedagogiczny ze strony doradztwa w kierunku kontroli, która stała się straszakiem stosowanym wobec samorządów i szkół; kuratorzy blokują racjonalizacje sieci szkolnej, nie ponosząc żadnej odpowiedzialności finansowej za skutki tych decyzji;

To nie są przypuszczenia, a fakty, z których należy wciągnąć jak najszybciej wnioski i podjąć pilnie działania, które powstrzymają destrukcję systemu edukacji w Polsce, poczynając od opracowania i wdrożenia długookresowej strategii działania i finasowania tego systemu.

Rewizji wymaga system dystrybucji środków pochodzących z części oświatowej subwencji ogólnej. Powinien mniej zależeć od administracyjnych wskaźników, a bardziej oddawać rzeczywistość szkolną.

Kolejne rządy nie określały standardów finansowania oświaty w Polsce, w powiązaniu ze standardami jakości i dostępności usług edukacyjnych. Tymczasem ich brak uniemożliwia racjonalną dyskusję o wielkości i sposobie podziału subwencji oświatowej oraz o dopuszczalnych granicach zróżnicowania wydatków oświatowych między organami prowadzącymi. Określenie standardów edukacyjnych, które są finansowane z budżetu centralnego, pozwoliłoby na ustabilizowanie systemu finansowania oświaty, odzwierciedlając jednocześnie jego realne koszty.

Odpowiedzialne państwo musi dokładnie określić, za co i ile płaci?

Im szybciej się to stanie, tym szybciej opanowany zostanie negatywny trend pogłębiania sytuacji kryzysowej w polskiej oświacie.

Rezolucja
Zgromadzenia Ogólnego Związku Miast Polskich
w sprawie powstrzymania zmian klimatu i ochrony środowiska

Preambuła

Większość naukowców uważa, że mamy do czynienia ze zmianami klimatu, za które w dużej mierze odpowiada człowiek. Zmiany klimatu mają znaczący wpływ na ludzi i ekosystemy na całym świecie. Już dziś mieszkańców wielu regionów dotykają skutki tych zmian w postaci niebezpiecznych zjawisk pogodowych.

Z roku na rok również wśród Polaków rośnie świadomość kryzysu klimatycznegoi degradacji środowiska, co potwierdzają sondaże i badania. Z coraz większym niepokojem polskie miasta przyjmują informacje o złej jakości powietrza i jego wpływie na zdrowie człowieka, płynące z publikowanych raportów medycznych, a także statystyki pokazujące, że zwiększa się dystans dzielący nas od wielu krajów Europy Zachodniej, które skuteczniej dbają o komfort życia mieszkańców. Polska jest najmniej aktywnym krajem UE w zakresie walki ze zmianami klimatycznymi wg badania „The Climate Change Performance Index” – wyprzedzają nas takie kraje jak Chiny, Indie czy Brazylia.

Odrodzone samorządy terytorialne w Polsce od początku swojego samodzielnego działania, czyli od 30 lat, widząc konsekwencje braku dbałości o ekologię przez dziesiątki lat i zapóźnienia cywilizacyjne okresu PRL, zrealizowały wiele kosztownych inwestycji chroniących środowisko i poprawiających jakość życia ludzi. Często przejmowały wiodącą rolę w działaniach na rzecz klimatu i środowiska, wdrażając ambitne plany działań na rzecz zrównoważonego środowiska.

W polskich miastach mieszka ok. 23 mln osób, co stanowi 60 proc. populacji kraju. Wysoki poziom urbanizacji oznacza, że zmiany klimatu będą miały szczególnie istotny wpływ na rozwój miast i jakość życia mieszkańców. Dlatego miasta walcząc o lepszy klimat i zdrowsze miejsca do życia, podejmowały i wciąż podejmują na masową skalę inwestycje w celu ochrony środowiska z ogromnym udziałem środków własnych oraz pozyskanych ze źródeł zewnętrznych.

To dzięki ich staraniom powstały m.in.: dziesiątki tysięcy kilometrów sieci kanalizacyjnych i tysiące kilometrów sieci ciepłowniczych, oczyszczalnie ścieków, działa w miastach ekologiczny transport publiczny, są wdrażane programy „Czyste powietrze”, ograniczające niską emisję, termomodernizacyjne dla budynków publicznych oraz prywatnych, adaptacji do zmian klimatu czy edukacyjne dla mieszkańców, budowane instalacje z odnawialnymi źródłami energii i realizowane liczne, często innowacyjne przedsięwzięcia, poprawiające jakość powietrza i efektywność energetyczną.

Samorządy lokalne nawiązują również aktywną współpracę międzynarodową w tej dziedzinie i realizują wspólnie z innymi gminami oraz organizacjami ambitne projekty na rzecz ochrony klimatu (Porozumienie Burmistrzów), dzielą się dobrymi praktykami.

Część właściwa

Pomimo tych wysiłków nie jesteśmy w stanie sami sprostać wszystkim lokalnym wyzwaniom związanym z powstrzymaniem postępującej degradacji środowiska i coraz gwałtowniejszym zmianom klimatycznym, takich jak globalne ocieplenie.

Nie chcąc biernie czekać na zbliżającą się, potencjalną katastrofę klimatyczną i pragnąc podejmować na szerszą skalę ambitne zadania chroniące środowisko i przeciwdziałające zmianom klimatycznym, których domagają się mieszkańcy,

od polskiego rządu oczekujemy:

1. Wywiązania się z odpowiedzialności w ramach polityki klimatycznej UE (neutralność klimatyczna, Europejski Zielony Ład, fundusz sprawiedliwej transformacji) na poziomie krajowym;
2. Większego faktycznego i kompleksowego wsparcia finansowego działań proklimatycznych, dotyczących np. ograniczenia niskiej emisji czy OZE, podejmowanych przez miasta i gminy, które udowodniły już swoje zaangażowanie w ochronę środowiska i determinację w realizowaniu inwestycji poprawiających jego jakość;
3. Uznania gmin i miast oraz ich związków za partnerów w tworzeniu i we wdrażaniu krajowej polityki klimatycznej i energetycznej, na równi z przedsiębiorstwami energetycznymi i innymi podmiotami;
4. Wsparcia dla energetyki i przemysłów energochłonnych;
5. Spójnych przepisów antysmogowych, a także rzetelnych analiz potrzeb obszarów najbardziej zagrożonych, do których powinny być kierowane programy pomocowe;
6. Konsekwentnego wspierania innych działań ekologicznych naszych miast, mających na celu zagospodarowanie odpadów i eliminowanie plastiku, w tym przywrócenia lokalnych funduszy ochrony środowiska.

od instytucji unijnych oczekujemy:

1. Opracowania sprawiedliwej, trwałej, wymiernej i włączającej europejskiej długoterminowej strategii klimatycznej (dostosowania do niej kolejnych budżetów UE) oraz zaangażowania się w nią wszystkich instytucji europejskich, aby osiągnąć zerową emisję netto do 2050 roku;
2. Uznania kluczowej roli miast i obszarów miejskich we wdrażaniu strategicznych celów polityki ekologicznej oraz skierowania funduszy UE bezpośrednio na potrzeby miast, a także wzmocnienia wymiaru klimatycznego i miejskiego w polityce spójności oraz rozszerzenia istniejących programów, takich jak Urban Innovative Actions i Horizon Europe;
3. Przeznaczenia na nowy instrument finansowania - fundusz sprawiedliwej transformacji energetycznej wystarczających zasobów na rozwój skutecznych lokalnych strategii transformacji, wsparcie zdecentralizowanych klastrów energetycznych, projektów lokalnego zużycia energii czy planów zrównoważonej mobilności;
4. Uwzględnienia szczególnej roli społeczności lokalnych w procesach transformacji energetycznej, bez zaangażowania których trudno będzie osiągnąć radykalne zmiany dotyczące wytwarzania energii oraz odpowiedzialności za środowisko, poprzez wspieranie tworzenia lokalnych komitetów na rzecz transformacji energetycznej;
5. Wsparcia nowych modeli zarządzania i mobilizacji wszystkich podmiotów w celu wspólnego projektowania strategii transformacji energetycznej i ich skutecznego wdrażania.

Podsumowanie

Jednocześnie zapewniamy, że w trosce o naszą planetę i przyszłość naszych dzieci jesteśmy gotowi wywiązywać się nadal z odpowiedzialności za klimat i środowisko, ciążącej na nas jako na przedstawicielach społeczności lokalnych. Wspólnie z naszymi mieszkańcami chcemy podejmować wyzwania klimatyczne. Rosnąca świadomość zagrożeń przekłada się bowiem na gotowość do działania, którą deklarujemy. Wielokrotnie udowodniliśmy, że władze lokalne potrafią działać szybko i skutecznie. Naszym zdaniem, cytując opinię 18 burmistrzów zasiadających w Komitecie Regionów, walka ze zmianami klimatu zostanie wygrana lub przegrana w miastach.

W roku stulecia urodzin Jana Pawła II przypominamy na koniec Jego apel, skierowany do rządzących 12 czerwca 1999 roku: „Zwracam się w szczególny sposób do tych, którym powierzona została odpowiedzialność za ten kraj i za jego rozwój, aby nie zapominali o obowiązku chronienia go przed ekologicznym zniszczeniem! Niech tworzą programy ochrony środowiska i czuwają nad ich skutecznym wprowadzaniem w życie!".