Krotoszyn 2024 - krotoszyn.pl

KALENDARIUM DZIEJÓW MIASTA na podstawie Pawła Andersa ("Krotoszyn", Wielkopolska Biblioteka Krajoznawcza - Poznań 1994)

3200-1800 p.n.e - najstarsze ślady osadnictwa na terenie dzisiejszego Krotoszyna, pochodzące z neolitu (młodszej epoki kamienia)

1405 - pierwsza wzmianka pisana o wsi Crothoszino

1414 - najstarsza informacja o mieście, założonym przez Wierzbiętę Krotoskiego herbu Łodzia (wcześniej uczestnika bitwy pod Grunwaldem) na terenie osad Banów (Bonów), Oraczewice i Rybaki - w sąsiedztwie dotychczasowej wsi, którą zaczęto nazywać Starym Krotoszynem

1415 - nadanie nowej osadzie magdeburskiego prawa miejskiego przez Władysława Jagiełłę; aż do rozbiorów leżało ono w powiecie pyzdrskim i woj. kaliskim

1419 - ufundowanie w pobliżu siedziby właściciela kościoła św. Piotra i Pawła, przy którym istniała szkółka parafialna

1453 - pożar miasta; po nim 2 lipca król Kazimierz Jagiellończyk wydał w Piotrkowie dokument dla Krotoszyna, potwierdzający prawa miejskie, wyjaśniający pewne zawiłości prawne i ustanawiający targi tygodniowe co wtorek, a rocznych jarmarków 3 [...] po 3 dni.

1458 - Krotoszyn zobowiązano do wysłania na wyprawę malborską 2 pieszych żołnierzy, a więc zaliczał się do miast bardzo małych (Koźmin wystawiał 20 żołnierzy, Kobylin - 10, Zduny - 2)

1526 (przed) - przejście miasta na Niewieskich herbu Pomian (od 1453 r. byli współwłaścicielami Krotoszyna)

1570-1685 - miasto w rękach rodziny Rozdrażewskich herbu Doliwa, należącej do najbogatszych w Wielkopolsce (w okolicy ich własnością był też Rozdrażew, Lutogniew, Benice, Kobierno, Tomice, Dąbrowa, Durzyn, Biadki, Gorzupia); w okresie reformacji kasztelan poznański Jan Rozdrażewski popierał braci czeskich

1579 - dla przyspieszenia rozbudowy miasta Jan Rozdrażewski nadał mu różne przywileje i dobra, m.in. cegielnię

1628 - osiedlenie się w Krotoszynie sporej grupy uciekinierów wyznania protestanckiego z Niemiec objętych wojną 30-letnią

1638 - pożar miasta

1656 - w czasie "potopu" szwedzkiego w lasach pod miastem ukrywały się oddziały partyzanckie, liczące do 4 tys. osób (głównie chłopów); zwalczające je wojska szwedzkie gen. Wrzesowicza złupiły i 5 lipca spaliły miasto (z wyjątkiem przedmieścia koźmińskiego), które potem długo odbudowywano

2 poł. XVII w. - Krotoszyn otoczono wałem ziemnym z 3 bramami i fosą (umocnienia te zlikwidowano pod koniec XVIII w.)

1690.10.07 - spalono na stosie Zofię Kowalkę, jej siostrę Magdę Sobkowską i Zofię Bojadłową z Rozdrażewa, posądzone o czary i przedtem torturowane

1692 - właścicielem miasta został Franciszek Zygmunt Gałecki herbu Junosza - generał-adiutant wojsk królewskich i kuchmistrz koronny, później kolejno kasztelan kaliski i poznański, wojewoda inowrocławski, kaliski i poznański

1712.06.28 - w czasie wojny północnej oddział starosty rawskiego Jana Grudzińskiego, stronnika króla Stanisława Leszczyńskiego (kilka tysięcy żołnierzy), wskutek szczupłości sił nie mogący podjąć akcji zaczepnej, został pobity pod miastem przez popierające Augusta II wojska polsko-saskie pod dowództwem Brzuchowieckiego

1725-51 - miasto należało do Józefa Potockiego herbu Pilawa, wojewody kijowskiego i hetmana wielkiego koronnego (najbogatszego magnata Rzeczypospolitej wywodzącego się z jej wschodnich ziem), a później jako dożywocie do wdowy po nim - Ludwiki z Mniszchów

1728.08.15 - Józef Potocki wydał statut miejski porządkiem zwany, w 43 punktach szczegółowo regulujący życie miasta (po półtora roku poszerzony o dalszych 17 artykułów)

poł. XVIII w. - miasto liczyło 4 tys. mieszkańców; na przedmieściach istniało ok. 50 wiatraków

1767 - zjazd szlachty wielkopolskiej, zakończony zawiązaniem 27 maja konfederacji sprzeciwiającej się reformom

1774.07.19-22 - kolejny wielki pożar niszczy prawie całą zabudowę Rynku i wschodnią część miasta

1779 - przez podstawione osoby dobra krotoszyńskie zakupił król pruski Fryderyk II; na najstarszym zachowanym planie Krotoszyna oprócz zabudowy miejskiej i rezydencji właścicieli widoczna jest manufaktura (folusz i farbiarnia) w rejonie zbiegu obecnych ulic Kobylińskiej i Mickiewicza oraz duży staw farbiarski między zakładem a klasztorem trynitarzy

1788 - w mieście pracowało 16 warsztatów sukienniczych

1793 - w II rozbiorze Polski przejście pod zabór pruski; wprowadzenie obcej administracji, utworzenie powiatu krotoszyńskiego

1800 - Krotoszyn liczył 4318 mieszkańców

1819 - przejście miasta i okolicznych dóbr w ręce księcia Karola von Thurn und Taxis z Ratyzbony jako odszkodowanie za dochody z poczty w Nadrenii; z czasem pojawiło się pojęcie tzw. księstwa krotoszyńskiego (Fürstenthum Krotoschin), obejmującego także Sulmierzyce, Odolanów, 48 wsi, kilka folwarków i rozległe lasy; pod opieką niemieckich właścicieli nastąpiła stopniowa germanizacja miasta

1836 - powstała szkoła powiatowa (Kreisschule) - pierwsza w mieście szkoła średnia, w 1854 r. przekształcona w gimnazjum

1841 - kolejny wielki pożar miasta, po którym rozpoczęto w mieście na szerszą skalę wznosić domy murowane

1848.03.30 - zajście w oberży Grzegorza na Nowym Rynku: Niemcy i Żydzi zaatakowali obradujący komitet polski; uratował go oddział wojskowy, ale Polacy musieli przenieść swą działalność do Koźmina

1852 - miasto liczyło 7787 mieszkańców i było czwarte co do wielkości w rejencji poznańskiej; rozwijał się w nim przemysł (m.in. browar i cegielnia parowa)

1865 - uruchomiono gazownię miejską

1871 - założenie Towarzystwa Przemysłowego św.Józefa - zasłużonej organizacji gospodarczej, działającej również na polu narodowym; później powstały inne stowarzyszenia, które skutecznie podtrzymywały ducha polskiego w okresie nasilonej germanizacji

1872 - powstał polski bank spółdzielczy

1875.06.30 - uruchomienie lini kolejowej Jarocin-Oleśnica, dzięki której rozpoczął się okres intensywniejszego rozwoju miasta

1888.10.01 - otwarto linię kolejową Leszno-Ostrów Wlkp.

koniec XIX w. - rozbudowa miasta w wyniku rozwoju gospodarczego; Krotoszyn uważano za ośrodek dobrze uprzemysłowiony

1896 - powstało koło "Sokoła" - towarzystwa gimnastycznego (najstarszej organizacji sportowej w mieście), ale także stowarzyszenia o charakterze narodowym

1901 - początki budownictwa spółdzielczego; uruchomienie wodociągu zasilanego ze źródeł podziemnych na południe od miasta

1908 - otwarto seminarium nauczycielskie (później liceum pedagogiczne), kształcące nauczycieli (z przerwą w latach 1914-21 i 1939-45) do 1970 r.

1910 - w Krotoszynie mieszkały 13064 osoby

1918.12.07 - powstała polska organizacja harcerska

1919.01.01 - oswobodzenie miasta przez kompanię powstańców z Pleszewa, wspieranych przez pociąg pancerny "Poznańczyk"; przez cały okres powstania wielkopolskiego istniało zagrożenie miasta od południa (najsilniejszy atak niemiecki 16 lutego)

1919-39 - zmniejszone znaczenie gospodarcze miasta, stagnacja w przemyśle związana z przygranicznym położeniem

1920 - założenie spółdzielni budowlano-mieszkaniowej

1921 - po stratach wojennych i wyjeździe znacznej liczby Niemców zaludnienie miasta spadło do 11065 osób

1927 - przejęcie przez Skarb Państwa dóbr krotoszyńskich - przekazanie terenów leśnych Lasom Państwowym, parcelacja znacznej części gruntów rolnych

1928 - uruchomienie elektrowni miejskiej

1931 - miasto zajmowało obszar 22,13 km2 i liczyło 12962 mieszkańców

1939 - zaludnienie Krotoszyna wzrosło do 14135 osób

1939.09.01 - od wczesnego rana ostrzeliwanie Krotoszyna przez artylerię niemiecką z rejonu Cieszkowa (uszkodzono kościół farny, budynki sądu i poczty oraz szereg domów mieszkalnych), a następnie natarcie odparte na przedpolu miasta przez żołnierzy 56 pułku piechoty; po wycofaniu polskich oddziałów Niemcy zajęli miasto 3 dni później; w koszarach utworzono obóz przejściowy dla jeńców polskich, przez który przeszło 4,5 tys. uwięzionych żołnierzy

1939.09.02 - zbombardowanie w Kole pociągu z ewakuowanymi mieszkańcami Krotoszyna (zginęło ok. 300 osób)

1939-45 - okupacja hitlerowska - intensywna germanizacja Krotoszyna, dyskryminacja i eksterminacja ludności polskiej; w mieście istniało więzienie karno-śledcze; z powiatu krotoszyńskiego wysiedlono łącznie 9722 osoby; już w październiku 1939 konspiracyjnie reaktywowano działalność harcerską (4 drużyny, 8 zastępów), później powstała komórka Armii Krajowej (od jesieni 1941 r. w Krotoszynie była siedziba inspektoratu AK "Kwiaciarnia"), w ramach której w 1943 r. odtworzono zręby organizacyjne 56 pułku piechoty; prowadzono tajne nauczanie, którym objęto 490 uczniów

1945.01.23 - oswobodzenie miasta przez oddziały 4 armii pancernej 1 Frontu Ukraińskiego, przy współudziale ponad 50 miejscowych ochotników (trzech z nich poległo); na zachód od Krotoszyna szereg zaciętych potyczek oddziałów pancernych radzieckich i niemieckich

1945-47 - w okresie zagospodarowywania Ziem Odzyskanych Krotoszyn sprawował początkowo patronat nad pobliskim Miliczem, a później nad Gorzowem Wlkp. (wspólnie z Wągrowcem) i Pyrzycami; z miasta i powiatu wyjechało tam 2 tys. osób

1946 - miasto liczyło 13748 mieszkańców

1956 - rozpoczęcie wznoszenia osiedla w rejonie ulic Wiśniowej i Robotniczej, które zapoczątkowało szeroko później rozwinięte budownictwo jednorodzinne w mieście

1961 - uruchomienie dużej proszkowni mleka

1964 - zaludnienie Krotoszyna przekroczyło 20 tys. osób

1973 - utworzenie gminy Krotoszyn

1974.08.29 - otwarto Dom Usług przy ul. Słodowej

1975.01.23 - oddanie do użytku nowej, obszernej siedziby biblioteki przy ul. Benickiej (w 1986 r. otrzymała ona imię Arkadego Fiedlera, znanego podróżnika i pisarza)

1975 - likwidacja powiatu krotoszyńskiego; miasto włączono do nowo utworzonego województwa kaliskiego i powiązano z gminą w jedną jednostkę administracyjną

1976 - otwarcie szkoły muzycznej

1978
- Geodeta Miejski Włodzimierz Augustyniak opracował pierwszy plan miasta Krotoszyna, który został wydany w 1980 r. nakładem Okręgowego Przedsiębiorstwa Geodezyjno-Kartograficznego w Poznaniu, zobacz okładkę...
- 28 kwietnia rozpoczęły kursowanie autobusy miejskie

1982 - przekazanie do użytku hali sportowo-widowiskowej LKS "Ceramik"

1987.09.24 - rozpoczęły kursowanie pociągi elektryczne do Ostrowa Wlkp.; później zelektryfikowano linie do Jarocina i Oleśnicy

1989 - podpisanie umowy o współpracy z Brummen w Holandii

1992 - podpisanie umowy o współpracy z Mejszagołą na Litwie

1994 - Krotoszyn liczy 29 tys. mieszkańców i jest trzecim co do wielkości miastem woj. kaliskiego; jego obszar wynosi 2255 ha, a w granicach miasta leży też 124 ha terenów leśnych

1994
- podpisanie umowy o współpracy z Fontenay-le-Comte we Francji
- wdrożenie opracowania "Oszczędnościowy program kompleksowej modernizacji, przebudowy i rozwoju oświetlenia ulicznego miasta Krotoszyn",
- zakończenie budowy sieci wodociągowej w mieście i gminie Krotoszyn